Rodzaje wentylacji
Do niedawna w budynkach mieszkalnych stosowano niemal wyłącznie wentylację grawitacyjną, jednak rozwój technologii budowlanych i zmiany w przepisach sprawiły, że wentylacje mechaniczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje wentylacji?
Wentylacja grawitacyjna (naturalna)
W układzie wentylacji grawitacyjnej zużyte powietrze trafia do kanałów wentylacyjnych i zostaje wyprowadzone przez komin na dachu. Kanały wywiewne znajdują się w kuchni, łazience, toalecie, pomieszczeniach bez okien, pokojach na górnej kondygnacji oraz pomieszczeniu z kominkiem. Z kolei świeże powietrze zostaje doprowadzone przez nawiewniki, które zakłada się w ścianach lub w oknach pokoi. Nawiewniki mogą być:
- sterowane ręcznie,
- higrosterowane (przepływ powietrza zwiększa się automatycznie wraz ze wzrostem wilgotności w pomieszczeniu) lub
- sterowane ciśnieniowo (przepływ powietrza uzależniony jest od różnicy ciśnień pomiędzy otoczeniem budynku a wnętrzem).
Skuteczność wentylacji grawitacyjnej
Wentylacja grawitacyjna jest zależna od warunków atmosferycznych, ponieważ do prawidłowego obiegu powietrza niezbędna jest różnica temperatur pomiędzy otoczeniem budynku a jego wnętrzem. Nie oznacza to jednak, że w zimie wentylacja grawitacyjna działa bez zarzutu. Jeżeli dom jest bardzo dobrze ocieplony, a dopływ powietrza z zewnątrz został ograniczony (np. przez zamknięcie nawiewników), wówczas kanały wentylacyjne nie spełnią swojej roli. Ponadto trzeba wziąć pod uwagę straty ciepła, które przyczyniają się do większych wydatków na ogrzewanie. Co więcej, w razie silnego wiatru może dojść do ciągu wstecznego i do wnętrza z kanałem wentylacyjnym (np. łazienki) trafią masy zimnego powietrza.
Koszty budowy i eksploatacji
Koszty wentylacji grawitacyjnej związane są głównie z budową murowanego komina oraz zakupem osprzętu (kanałów, kratek wentylacyjnych, nawiewników). W trakcie eksploatacji użytkownik ponosi jedynie koszty okresowych kontroli. Prawidłowo zaprojektowany i wykonany układ jest praktycznie bezawaryjny, a do tego nie wymaga czyszczenia, więc użytkownik nie ponosi kosztów serwisowania.
Wady i zalety wentylacji grawitacyjnej
| Wady | Zalety |
|---|---|
| zależność od warunków atmosferycznych | niskie koszty budowy i eksploatacji |
| duże straty ciepła zimą | brak zużycia energii elektrycznej |
| trudności w uzyskaniu zrównoważonego bilansu powietrza | prosta budowa |
| niewielkie możliwości regulacji | brak podatności na awarie |
Wentylacja mechaniczna
Wentylacja naturalna nie gwarantuje zbilansowanego obiegu powietrza, a dodatkowo może zawodzić w przypadku, gdy temperatura za oknem jest zbliżona do temperatury panującej w budynku. Można jednak temu zaradzić przez wymuszenie przepływu powietrza za pomocą wentylatorów z silnikiem elektrycznym.
Wentylacja mechaniczna nawiewna
W takim układzie wentylatory odpowiadają za zasysanie powietrza z zewnątrz do środka budynku. Dochodzi wówczas do powstania nadciśnienia, które wpycha powietrze z pomieszczeń do kanałów wentylacyjnych. W ten sposób zużyte powietrze zostaje wyprowadzone na zewnątrz budynku i cały cykl się powtarza.
Wentylacja mechaniczna wywiewna
W układzie wentylacji mechanicznej wywiewnej wentylator połączony z kanałami wentylacyjnymi wyciąga powietrze z pomieszczeń. Zużyte powietrze zostaje zatem mechanicznie wyprowadzone poza budynek. W wyniku tej sytuacji tworzy się podciśnienie, które powoduje zassanie powietrza z otoczenia budynku. W tego typu instalacji należy zamontować nawiewniki okienne, które umożliwią dopływ powietrza z zewnątrz.
Skuteczność wentylacji mechanicznej
Wentylacja mechaniczna nie jest zależna od pogody czy pory roku. Dodatkowo po zastosowaniu regulatora obrotów można zwiększać lub zmniejszać przepływ powietrza w zależności np. od liczby osób czy ilości pary wodnej w pomieszczeniu. Taki układ może zapewnić zrównoważony obieg powietrza, dzięki czemu jest skuteczniejszy niż wentylacja grawitacyjna. Należy jednak pamiętać, że wentylacja mechaniczna wywiewna może powodować ciąg wsteczny w kominie spalinowym, dlatego takie rozwiązanie nie nadaje się do domów ogrzewanych kominkiem.
Koszty budowy i eksploatacji
Wentylacja mechaniczna nie wymaga budowania murowanego komina i ponoszenia związanych z tym kosztów dodatkowych (np. obróbek blacharskich, wykończenia komina cegłą klinkierową). Koszty budowy związane są z zakupem kanałów wentylacyjnych (zazwyczaj są to lekkie i elastyczne kanały z aluminium, które zajmują mniej miejsca niż tradycyjne kanały w wentylacji grawitacyjnej), wentylatora oraz osprzętu (nawiewników, czerpni/wyrzutni). Koszty eksploatacyjne to głównie koszt zużycia energii elektrycznej, a także koszty wymiany osprzętu w razie awarii.
Wady i zalety wentylacji mechanicznej
| Wady | Zalety |
|---|---|
| zależność od energii elektrycznej | niezależność od warunków pogodowych |
| straty ciepła zimą | niewysoki koszt budowy |
| możliwość wystąpienia awarii | możliwość regulacji |
| ograniczone zastosowanie w przypadku wentylacji wywiewnej | brak konieczności budowania kominów |
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna (z odzyskiem ciepła)
W wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej obieg powietrza jest całkowicie zmechanizowany przez wentylatory. Dzięki temu cyrkulacja powietrza zachodzi stale i w sposób kontrolowany, niezależnie od warunków panujących na zewnątrz. Dodatkowo instalacja może być wyposażona w rekuperator, który zapewni odzysk ciepła z powietrza usuwanego z budynku.Skuteczność wentylacji mechanicznej z rekuperacją
Wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperatorem to najskuteczniejszy system wymiany powietrza. Układ działa w sposób automatyczny, a do tego można połączyć go z systemem inteligentnego domu w celu zoptymalizowania zużycia energii. Co więcej, taka instalacja dba o jakość powietrza w budynku, ponieważ w trakcie zasysania powietrza z zewnątrz zostaje ono oczyszczone z alergenów, wilgoci czy związków chemicznych. Z kolei rekuperator sprawia, że wentylacja może odzyskać nawet do 90-95% ciepła z powietrza usuwanego z pomieszczeń. W trakcie tego procesu masy powietrza nie mieszają się ze sobą, dzięki czemu do budynku trafia ciepłe, a jednocześnie świeże powietrze.Koszty budowy i eksploatacji
Spośród wszystkich wymienionych wentylacja mechaniczna z rekuperacją jest najdroższa w budowie, a do tego trzeba uwzględnić koszty eksploatacyjne związane ze zużyciem energii elektrycznej, wymianą filtrów oraz corocznym przeglądem. Jednak taka instalacja może szybko się zwrócić ze względu na oszczędności, które ponosi się zarówno podczas budowy, jak i użytkowania systemu. W przypadku tego typu wentylacji nie trzeba budować kominów ani kupować nawiewników, a do tego część okien otwieranych można zastąpić znacznie tańszymi oknami nieotwieranymi. Ponadto dzięki wysoce skutecznemu odzyskowi ciepła wentylacja pomaga obniżyć wydatki na ogrzewanie.Wady i zalety wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej
| Wady | Zalety |
|---|---|
| wyższe koszty budowy | niezależność od warunków pogodowych |
| zależność od energii elektrycznej | duże możliwości regulacji |
| wydatki związane z wymianą filtrów i corocznym serwisem | zrównoważony bilans powietrza |
| brak konieczności budowania kominów | |
| oszczędności na ogrzewaniu | |
| możliwość chłodzenia, ogrzewania oraz filtrowania powietrza |
Pozostałe rodzaje wentylacji
Oprócz wyżej wymienionych rodzajów wentylacji dostępne są również inne, mniej popularne rozwiązania. Wentylacja mechaniczna mieszająca (strumieniowa) polega na wprowadzeniu układu nawiewników, które zapewniają szybki dopływ świeżego powietrza, co z kolei przyspiesza cyrkulację w całym pomieszczeniu. Z kolei w przypadku wentylacji wyporowej pomieszczenie zostaje podzielone na dwie strefy: do niższej wprowadzane jest chłodniejsze i świeże powietrze, zaś w wyższej akumulowane jest powietrze zużyte. Można wyróżnić także wentylację hybrydową, w której obieg powietrza odbywa się w sposób naturalny, ale w razie potrzeby można go usprawnić za pomocą wentylatora.
