Porady

Każdy system wentylacji wymaga okresowego czyszczenia przewodów, a mimo to większość osób zapomina o tym obowiązku. Tymczasem stan przewodów ma wpływ na komfort, bezpieczeństwo i sprawność systemu wentylacji. W tym artykule wyjaśniamy, dlaczego trzeba czyścić kanały wentylacyjne i jak często należy to robić w budynkach mieszkalnych i firmowych. 

Dlaczego czyszczenie kanałów wentylacyjnych jest ważne?

Systemy wentylacyjne dzielimy na mechaniczne i grawitacyjne. W obu rodzajach instalacji niezbędnym elementem są przewody wentylacyjne, przez które przepływa powietrze: wywiewane (zużyte) w wentylacji grawitacyjnej oraz nawiewane (świeże) i wywiewane (zużyte) w wentylacji mechanicznej. Kanały mogą być wykonane z metalu, tworzywa sztucznego lub płyt z wełny mineralnej. W systemach tradycyjnych stosuje się również specjalne pustaki wentylacyjne. Niezależnie od metody wykonania, w sieci przewodów mogą gromadzić się zanieczyszczenia, które trafiają tam wraz z powietrzem. Do czego może doprowadzić zaniedbanie stanu kanałów wentylacyjnych?

Pogorszenie jakości powietrza

W kanałach wentylacyjnych mogą gromadzić się różne zanieczyszczenia: kurz, pyły technologiczne, tłuszcz, pleśń, grzyby, pyłki roślinne, sierść zwierząt, odpady budowlane, a także bakterie i grzyby. Jeżeli zanieczyszczenia te nie będą usuwane, wówczas może dojść do odczuwalnego pogorszenia jakości powietrza w budynku. W efekcie w pomieszczeniach może być wyczuwalny zapach stęchlizny, a użytkownicy mogą skarżyć się na dolegliwości zdrowotne (problemy z układem oddechowym, bóle głowy, złe samopoczucie, objawy alergii). 

Osłabienie sprawności systemu wentylacyjnego

W przypadku dużej ilości zanieczyszczeń pojawia się również problem z drożnością układu. Zdarza się tak zwłaszcza wtedy, gdy w kanałach wentylacyjnych zadomowią się małe zwierzęta, np. ptaki, owady lub gryzonie. W tej sytuacji wentylacja działa słabiej, co może objawiać się zaparowanymi oknami, uczuciem „zaduchu” w pomieszczeniach, utrzymywaniem się brzydkich zapachów, a nawet pojawieniem się pleśni na ścianach. Ponadto o zanieczyszczeniu kanałów może świadczyć większy hałas wydobywający się z centrali wentylacyjnej. 

Większe zużycie energii

Ograniczona przepustowość powietrza w kanałach wentylacyjnych może odbić się również na portfelu. Osłabienie procesu wymiany powietrza powoduje wzrost wilgotności, co utrudnia ogrzanie pomieszczeń i tym samym przekłada się na wyższe koszty ogrzewania. W przypadku wentylacji mechanicznej zanieczyszczone kanały zmuszają wentylatory do pracy na wyższych obrotach, co powoduje zwiększone zużycie energii elektrycznej. 

Przyśpieszone zużycie komponentów (w wentylacji mechanicznej)

Przy osłabieniu drożności przewodów wentylatory pracują dłużej lub z wyższą mocą, co może przyspieszać ich zużycie. Ponadto dochodzi do szybszego zapychania się filtrów, co z kolei może prowadzić do przegrzewania się i uszkodzenia rekuperatora. 

Wzrost zagrożenia pożarowego

Zaniedbany system wentylacji może zwiększać zagrożenie pożarowe, ponieważ w przewodach mogą gromadzić się łatwopalne zanieczyszczenia (np. pyły drzewne, tłuszcz), które mogą doprowadzić do samozapłonu w instalacji. Jest to szczególnie niebezpieczne w razie wybuchu pożaru w budynku, ponieważ kanały wentylacyjne stanowią naturalną drogę rozprzestrzeniania się ognia, a nagromadzone zabrudzenia potęgują wówczas siłę pożaru. 

Konsekwencje prawne 

Utrzymywanie systemu wentylacyjnego w sprawności to kwestia obligatoryjna i uregulowana prawnie. Na obowiązek okresowych kontroli stanu technicznego oraz czyszczenia instalacji wskazują dyrektywy unijne, prawo budowlane, rozporządzenie MSWiA oraz inne akty prawne. Zaniedbanie obowiązkowych prac serwisowych i konserwacyjnych może skutkować m.in. nałożeniem mandatu przez powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. 

Jak często czyścić kanały wentylacyjne w firmie?

Częstotliwość czyszczenia kanałów wentylacyjnych w budynkach firmowych zależy nie tylko od obowiązujących wymogów prawnych, ale również od specyfiki działalności. Należy wziąć pod uwagę ilość zanieczyszczeń powstających w procesach technologicznych oraz ich rodzaj. Właściciele oraz zarządcy budynków firmowych powinni również pamiętać o wymaganych corocznych kontrolach przewodów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych (zgodnie z art. 62 ust. 1 lit. c Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane). Niemniej okresowa kontrola nie jest równoznaczna z obowiązkiem czyszczenia przewodów, o ile nie wymagają tego przepisy. 

Systematyczne przeglądy i serwis instalacji to proste sposoby na przestoje produkcyjne. Zaniedbanie tego obowiązku może bowiem doprowadzić do awarii wentylacji, a nawet zapłonu nieczystości w przewodach wentylacyjnych. Może to skutkować przestojem w działalności, szczególnie jeżeli wentylacja odgrywa istotną rolę w procesie technologicznym. Chodzi tutaj szczególnie o zakłady przemysłowe, w których generowane są duże ilości pyłów, chemicznych oparów, dymu czy gazów spawalniczych.

Częstotliwość czyszczenia kanałów wentylacyjnych w firmach

• W placówkach wykonujących działalność leczniczą, instalacje wentylacji mechanicznej podlegają okresowemu przeglądowi, czyszczeniu lub dezynfekcji zgodnie z zaleceniami producenta, jednak nie rzadziej niż co 12 miesięcy (zgodnie z § 40. ust. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą).
• W budynkach, w których odbywa się spalanie paliwa stałego, ciekłego lub gazowego przewody wentylacyjne czyści się co najmniej raz na 12 miesięcy, chyba że warunki użytkowe wymagają większej częstotliwości (zgodnie z § 34 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów).
• W firmach, w których występuje znikome zapylenie lub brak istotnego zagrożenia pożarowego (np. biurowce) zaleca się czyścić przewody wentylacyjne co najmniej raz na 12-24 miesiące.
• W obiektach noclegowych, handlowych i rekreacyjnych wyposażonych w wentylację mechaniczną zaleca się czyścić przewody co 12-24 miesiące.
• W budynkach użyteczności publicznej wyposażonych w wentylację mechaniczną (szkoły, urzędy) zaleca się czyścić przewody co 12-24 miesiące.
• W zakładach przemysłowych zaleca się czyścić przewody wentylacyjne co 6-12 miesięcy.
• W przedsiębiorstwach, w których odbywa się proces spawania lub występuje wysokie zapylenie, zaleca się czyścić kanały wentylacyjne kilka razy w roku (nawet co 3 miesiące).

Jak często czyścić kanały wentylacyjne w domu?

Zgodnie z rozporządzeniem MSWiA w przypadku budynków mieszkalnych ogrzewanych paliwem stałym, paliwem płynnym lub gazem przewody wentylacyjne należy czyścić co najmniej raz na 12 miesięcy. Warto również wspomnieć o obowiązkowym corocznym przeglądzie stanu technicznego przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych) wymaganym przez prawo budowlane. O konieczności dbania o domową wentylację przypomina również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych. Zgodnie z rozporządzeniem instalacje i urządzenia wentylacyjne powinny być utrzymywane w stanie zapewniającym sprawne i niezawodne działanie. Ponadto należy przeprowadzać wymagane prace konserwacyjne oraz utrzymywać pełną drożność przewodów wentylacyjnych. 

Jeśli chodzi o budynki mieszkalne, czyszczenie należy przeprowadzać zawsze po negatywnym wyniku kontroli stanu higienicznego kanałów, przy czym inspekcje powinny być przeprowadzane co 12-24 miesiące w zależności od rodzaju grawitacji. Zgodnie z praktyką branżową kanały wentylacyjne w domach zaleca się czyścić co 3-5 lat. Niektóre czynniki mogą jednak skłaniać do częstszego czyszczenia wentylacji:

• palacze w domu;
• liniejące zwierzęta;
• mieszkańcy cierpiący na alergie lub astmę;
• oznaki zanieczyszczenia układu (wilgoć, długo utrzymujące się zapachy);
• remont lub przebudowa domu,
• zamieszkanie w nowym domu.

Czyszczenie wentylacji zgodne z normami

Każde czyszczenie wentylacji powinno być poprzedzone inspekcją wizyjną i mikrobiologiczną. W przypadku wentylacji mechanicznej minimalną zalecaną częstotliwość kontroli określa norma PN-EN 15780:2011E – Wentylacja budynków – Sieć przewodów – Czystość systemów wentylacji. I tak:

• W systemach o niskiej klasie czystości (magazyny, pomieszczenia techniczne), kontrola przewodów wentylacyjnych powinna odbywać się nie rzadziej niż co 4 lata.
• W systemach o średniej klasie czystości (biura, hotele, restauracje, obiekty handlowe, budynki mieszkalne) kanały wentylacyjne należy kontrolować nie rzadziej niż co 2 lata.
• W systemach o wysokiej klasie czystości (niektóre obszary produkcyjne, szpitale, laboratoria) przewody wentylacyjne powinny być sprawdzane co najmniej raz na rok.

Czyszczenie kanałów wentylacyjnych – podsumowanie

Częstotliwość czyszczenia kanałów wentylacyjnych zależy od typu wentylacji, przeznaczenia budynku oraz rodzaju i ilości zanieczyszczeń. Regularne przeglądy stanu technicznego oraz prace konserwacyjne związane z systemem wentylacji są regulowane prawnie. Jednak czyszczenie kanałów wentylacyjnych to nie tylko obowiązek, to także kwestia zdrowia, bezpieczeństwa i sprawności instalacji. Kanały wentylacyjne należy czyścić systematycznie, nie czekając na pierwsze symptomy zanieczyszczenia układu. W przypadku budynków mieszkalnych czyszczenie kanałów wentylacyjnych powinno odbywać się nie rzadziej niż co kilka lat, natomiast budynki firmowe i komercyjne mogą wymagać czyszczenia nawet kilka razy w roku.

Jeśli poszukują Państwo specjalistów z obszaru czyszczenia kanałów wentylacyjnych, to serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami:

• telefonicznie – pod numerem: +48 32 753 05 50 lub
• pisząc wiadomość e-mail na adres: kontakt@ventixserwis.pl